ασηψία

Η πλήρης απουσία παθογόνων μικροβίων και σαπροφύτων. Η α. αποτελεί αρκετά πρόσφατη κατάκτηση της ιατρικής και κυρίως της χειρουργικής. Οι πρώτες προσπάθειες ανάγονται στις αρχές του 19ου αι. και απέβλεπαν στην καταστροφή με διάφορες χημικές ή φυσικές μεθόδους των μικροβίων που προκαλούσαν τις ασθένειες (αντισηψία). Ήδη το 1837 ο Αγκοστίνο Μπάσι χρησιμοποίησε το χλωριούχο ασβέστιο για την άμυνα του ανθρώπου κατά των επιδημιών, για παράδειγμα της χολέρας, συμβουλεύοντας προσεκτικό πλύσιμο με την ουσία αυτή των χώρων όπου είχε εκδηλωθεί η ασθένεια. Αργότερα οι χειρουργοί, μεταξύ των οποίων κυρίως οι Γουέλς και Κέμπερλε, παρατήρησαν βελτίωση των χειρουργικών αποτελεσμάτων τους εφαρμόζοντας τον καθαρισμό του περιβάλλοντος χώρου και των χρησιμοποιούμενων χειρουργικών υλικών με προσεκτικό πλύσιμο. Κυρίως όμως o γυναικολόγος Σέμελβαϊς επισήμανε το 1874 στη Βιέννη την ομοιότητα των πληγών που παρουσίαζε το πτώμα ενός γιατρού που πέθανε από μόλυνση πτώματος, με τις πληγές των γυναικών που πέθαιναν από επιλόχειο μόλυνση. Συνδυάζοντας αυτό το δεδομένο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα που είχε παρατηρηθεί σε γυναίκες τις οποίες προηγουμένως είχαν επισκεφθεί μαιευτήρες που σύχναζαν στις ανατομικές αίθουσες, επέβαλε στους βοηθούς του να πλένουν υποχρεωτικά τα χέρια τους με υδάτινα διαλύματα χλωριούχου ασβεστίου, πετυχαίνοντας έτσι αισθητή μείωση της θνησιμότητας στο δικό του νοσοκομείο. H ανακάλυψη αυτή αρχικά καταπολεμήθηκε τόσο πολύ από τον ιατρικό κόσμο, ώστε ο Σέμελβαϊς καταδιώχτηκε και θεωρήθηκε οραματιστής. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν άλλες ουσίες, όπως η φαινόλη και το φαινικό οξύ. Σε αυτά τα χημικά μέσα προστέθηκε και το παρατεταμένο βράσιμο των χειρουργικών εργαλείων. Το 1866, o Τζόζεφ Λίστερ χρησιμοποίησε πρώτος τη φαινόλη, βάζοντάς την απευθείας στις πληγές, στα ιατρικά εργαλεία, στα χέρια του χειρουργού και ψεκάζοντας με αυτήν ακόμα και τις χειρουργικές αίθουσες. Τα αποτελέσματα αυτής της μεθόδου υπήρξαν αποκαλυπτικά· η μετεγχειρητική θνησιμότητα από μολύνσεις περιορίστηκε πραγματικά ταχύτατα σε όλους τους τομείς. Στις μέρες μας είναι τέτοια η τελειοποίηση των αποστειρωτικών μέσων, ώστε κατόρθωσαν να έχουν ολοκληρωτική α. ενώ πολυάριθμες χειρουργικές κλινικές είναι εξοπλισμένες με εγκαταστάσεις που επιτρέπουν να γίνονται εγχειρήσεις σε απόλυτη α. των χειρουργικών εργαλείων και του χώρου. Σήμερα η α. στη χειρουργική επιτυγχάνεται με αποστείρωση του περιβάλλοντος με υπεριώδεις ακτίνες· ο ιματισμός των χειρουργών (μπλούζες, γάντια, μάσκες κλπ.), το υλικό επίδεσης (γάζες κλπ.), τα σεντόνια που σκεπάζουν τον ασθενή και τα χειρουργικά εργαλεία αποστειρώνονται συχνότερα σε ειδικούς κλιβάνους. Το εγχειρητικό πεδίο, αφού καθαριστεί και απολυμανθεί προσεκτικά (με αλκοόλ, ιώδιο κλπ.), ψεκάζεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης με αντιβιοτικά σκευάσματα. Ο χειρουργός πλένει αρκετή ώρα τα χέρια του με ειδικά απολυμαντικά σαπούνια και έπειτα τα βάζει για λίγα λεπτά μέσα σε απολυμαντικό υγρό προτού φορέσει τα γάντια. Όλα αυτά έχουν επιτρέψει στις τελευταίες δεκαετίες την επικράτηση χειρουργικών μεθόδων που, ακριβώς χάρη στην αυστηρή α. με την οποία μπορεί να εργαστεί ο χειρουργός, επιτρέπουν τις χειρουργικές επεμβάσεις σε όργανα και συστήματα, όπως o θώρακας και o εγκέφαλος, που από κατασκευή παρουσιάζουν μικρότερη ικανότητα άμυνας εναντίον των μολύνσεων. Η ασηψία στους χώρους των χειρουργείων έχει συμβάλει σημαντικά στη μείωση της μετεγχειρητικής θνησιμότητας.

* * *

η (Μ ἀσηψία) [σήψις]

νεοελλ.

ιατρ. η απουσία κάθε μικροβίου

μσν.

το να μη σαπίζει κάτι.